Spis Treści
- Wprowadzenie
- Charakterystyka projektu badawczego
- Podsumowanie ustaleń badań dotyczących świadomości i gotowości na wdrażanie polityk zrównoważonego rozwoju w sektorze MŚP
- Bariery i trudności we wdrażaniu rozwiązań i działań przewidzianych w przepisach dotyczących zrównoważonego rozwoju
- Potrzeba wsparcia w dostosowaniu działalności do regulacji zrównoważonego rozwoju
- Pytania badawcze
- Metody i techniki pozyskiwania danych wykorzystane w badaniu
- Podsumowanie
- Fundacja IPS wspiera MŚP
przeczytanie całego artykułu zajmie około 20 minut.
Wprowadzenie
W najnowszym badaniu przeprowadzonym przez pracownię doradczo-badawczą EDBAD na zlecenie Ministerstwa Rozwoju i Technologii, zbadano świadomość i gotowość małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w Polsce do wdrażania polityk zrównoważonego rozwoju. Badanie zrealizowane między wrześniem a grudniem 2023 r. ujawnia istotne wnioski na temat postaw przedsiębiorców wobec ESG (Environmental, Social, Governance).
Czy polskie MŚP są przygotowane na nadchodzące zmiany? Jakie działania podejmują, aby sprostać nowym wymaganiom? Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badania i analizuje gotowość sektora MŚP do integracji zasad zrównoważonego rozwoju w swojej działalności, podkreślając jednocześnie rolę wsparcia edukacyjnego i finansowego w tym procesie.
Charakterystyka projektu badawczego
Cel badania to:
- pogłębienie wiedzy na temat świadomości przedsiębiorstw działających w sektorze MŚP na temat zmian wynikających z wymogów regulacyjnych w zakresie zrównoważonego rozwoju;
- zbadanie gotowości przedsiębiorstw do wdrożenia wymaganych zmian;
- ocena poziomu zaawansowania MŚP w zakresie wdrażania nowych wymogów regulacyjnych, w tym:
a) Dyrektywy o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD),
b) Dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDD, Directive on Corporate Sustainability Due Diligence).
Respondenci
W badaniu wzięło udział 1410 przedsiębiorców z mikro, małych i średnich przedsiębiorstw.
Podsumowanie ustaleń badań dotyczących świadomości i gotowości na wdrażanie polityk zrównoważonego rozwoju w sektorze MŚP
1. Niewielka wiedza o zrównoważonym rozwoju
Większość terminów związanych z zrównoważonym rozwojem nie jest znana i prawidłowo identyfikowana przez przedsiębiorstwa, mowa tutaj o terminach tj.: ESG, CSR, cele zrównoważonego rozwoju, taksonomia UE, gospodarka obiegu zamkniętego, ślad węglowy, ślad wodny, greenwashing, zrównoważony łańcuch dostaw, należyta staranność. Zrównoważony rozwój najczęściej kojarzony jest z ekologicznymi aspektami i wpływem na środowisko naturalne.
2. Pierwsze kroki przedsiębiorstw w kierunku odpowiedzialnego biznesu
Niektóre firmy zaczynają podejmować pierwsze kroki w wdrażaniu zasad ESG. Nieliczne przedsiębiorstwa angażują się w działania związane z ładem korporacyjnym i społeczną odpowiedzialnością biznesu (CSR). Decyzje o zaangażowaniu firmy zależą głównie od specyfiki branży i postaw kadry kierowniczej. Czasem jednak, mimo braków w wiedzy teoretycznej i identyfikacji pojęć, firmy podejmują konkretne działania ESG, które dotąd nie były traktowane jako istotne dla zrównoważonego rozwoju.
3. Brak znajomości przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju
Tematyka ta jest o tyle istotna, że przepisy związane ze zrównoważonym rozwojem dotyczyć będą w najbliższej przyszłości coraz większej liczby przedsiębiorstw działających na terenie UE i jedynie szczegółowe poznanie ich i związanych z nimi wymagań zapewni płynne wprowadzenie nowych regulacji w badanych firmach.
Większość przedsiębiorców twierdzi, że jest świadoma istniejących przepisów prawnych, jednakże wielu z nich nie potrafi wymienić konkretnych nazw aktów ani dokumentów firmowych dotyczących implementacji unijnych rozporządzeń czy dyrektyw z zakresu zrównoważonego rozwoju. Najczęściej identyfikowane pobieżnie były przepisy dotyczące zarządzania odpadami, regulacje dotyczące recyklingu baterii oraz przetwarzania szkła, plastiku i metali kolorowych, a także nowe wymagania dotyczące produkcji opakowań. Tylko nieliczni z badanych wykazywali znajomość i implementację przepisów w swoich firmach.
4. Bariery i trudności we wdrażaniu rozwiązań i działań przewidzianych w przepisach dotyczących zrównoważonego rozwoju
Poniżej przedstawiamy wymieniane przez przedsiębiorców bariery i trudności we wdrażaniu rozwiązań i działań przewidzianych w przepisach dotyczących zrównoważonego rozwoju:
- brak odpowiedniego przygotowania i wsparcia w procesie implementacji nowych regulacji;
- nieelastyczny charakter międzynarodowych przepisów prawnych, które nie uwzględniają indywidualnych potrzeb przedsiębiorstw;
- niska gotowość krajowych przedsiębiorców do implementacji wymaganych przez przepisy rozwiązań, co prowadzi do nieskutecznego wdrażania działań często o charakterze pozorowanym;
- wysokie koszty procesu wdrażania przepisów, wymagające dodatkowego nakładu pracy, finansów oraz często konieczności zatrudnienia nowych specjalistów lub przeszkolenia obecnego personelu;
- brak świadomości społecznej, co skutkuje wybieraniem tańszych produktów, nawet jeśli nie spełniają zasad ESG;
- silna konkurencyjność zagranicznych usług i produktów, które nie są zobowiązane do spełniania unijnych kryteriów;
- nadmierna biurokracja, zbyt skomplikowane procedury i niejasne przepisy prawne;
- wysoki koszt sprawozdawczości i raportowania;
- brak doświadczenia i nawyków związanych z wdrażaniem ESG w polskich firmach;
- brak „kultury ESG” w polskim biznesie, co prowadzi do koncentracji na krótkoterminowych celach;
- braki w kompetencjach zarządczych potrzebnych do zrozumienia zrównoważonego rozwoju oraz umiejętności jego wdrożenia;
- opór pracowników wobec dodatkowych obowiązków związanych z ESG;
- konieczność przeszkolenia personelu w zakresie nowych obowiązków;
- brak gotowości rynku i infrastruktury do wprowadzania na szeroką skalę produktów firmowych, jak montaż zespołu do bio-paliw czy stacje ładowania samochodów elektrycznych.
5. Potrzeba wsparcia w dostosowaniu działalności do regulacji zrównoważonego rozwoju
Przedstawiciele średnich firm badanych w wywiadach pogłębionych najczęściej podkreślali potrzebę wsparcia finansowego oraz edukacyjnego. Wsparcie finansowe często odnosiło się do dotacji z funduszy unijnych, wymagających mniejszego wkładu własnego oraz systemowego zapewnienia wsparcia finansowego dla krajowych firm, aby mogły skoncentrować się na zrównoważonym rozwoju zamiast na podstawowych potrzebach operacyjnych. Wsparcie edukacyjne, które było wskazywane, wymaga systemowej edukacji na różnych poziomach i dla różnych grup – od kadry zarządzającej i właścicieli, przez pracowników, po konsumentów i społeczeństwo.
Pytania badawcze
Badanie umożliwiło uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy przedsiębiorstwo orientuje się w podstawowej terminologii dotyczącej zrównoważonego rozwoju: ESG, CSR, Cele Zrównoważonego Rozwoju i Agenda 2030, Taksonomia UE, gospodarka obiegu zamkniętego, ślad węglowy, ślad wodny, greenwashing, zrównoważony łańcuch dostaw, należyta staranność (due dilligence)?
- Czy przedsiębiorstwo jest świadome bezpośredniego lub pośredniego wpływu przepisów z zakresu zrównoważonego rozwoju (CSRD, CSDD) na jego działalność biznesową?
- Czy przedsiębiorstwo zna zakres europejskich standardów raportowania zrównoważonego rozwoju?
- Czy w danym przedsiębiorstwie zostały wdrożone (lub są planowane) działania, strategie lub polityki zrównoważonego rozwoju/ESG?
- Czy przedsiębiorstwo przygotowuje (lub planuje w przyszłości sporządzić) raport z danymi w zakresie zrównoważonego rozwoju?
- Jakie zagadnienia związane z ESG i zrównoważonym rozwojem są aktualnie najważniejsze dla przedsiębiorstwa (w podziale na kwestie środowiskowe, społeczne, ładu korporacyjnego)?
- Dlaczego dane przedsiębiorstwo zdecydowało się na wdrożenie działań, polityk bądź strategii w zakresie zrównoważonego rozwoju/ESG?
- Czy przedsiębiorstwo otrzymuje zapytania, ankiety od partnerów biznesowych dotyczące uwzględniania kwestii zrównoważonego rozwoju w swojej działalności?
- Czy w dostosowaniu działalności przedsiębiorstwa do regulacji zrównoważonego rozwoju potrzebne byłoby wsparcie finansowe, kadrowe, edukacyjne, inne?
- Czy przedsiębiorstwo korzysta z funduszy europejskich pomagających wdrażać działania z zakresu zrównoważonego rozwoju/ESG?
Metody i techniki pozyskiwania danych wykorzystane w badaniu:
- Analiza danych zastanych (desk research)
- Telefoniczne wywiady wspomagane komputerowo (CATI, computer-assisted telephone interviewing)
- Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI, telephone in-depth interview)
Podsumowanie
Badanie przeprowadzone przez EDBAD na zlecenie Ministerstwa Rozwoju i Technologii ujawnia, że polskie małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) mają ograniczoną wiedzę na temat zrównoważonego rozwoju i ESG. Przepisy takie jak CSRD i CSDD są mało znane, a firmy napotykają liczne bariery we wdrażaniu tych zasad, w tym wysokie koszty i brak odpowiedniego wsparcia. Pomimo to, niektóre przedsiębiorstwa podejmują już kroki w kierunku wdrażania polityk zrównoważonego rozwoju. Przedsiębiorcy podkreślają potrzebę wsparcia finansowego oraz edukacyjnego, aby sprostać nowym wymaganiom.
Fundacja IPS wspiera MŚP
Nowe regulacje mogą znacząco obciążać MŚP, wymagając od nich dostosowania się do złożonych wymogów prawnych i proceduralnych. Jako Fundacja dostarczamy aktualne informacje, aby pomóc firmom zrozumieć te zmiany i efektywnie się do nich przygotować.
Wiedza zdobyta wcześniej daje znaczną przewagę. Skupiamy się na edukacji i wsparciu MŚP. Śledź nasz blog i dołącz do newslettera, aby być na bieżąco.
Więcej informacji oraz pełny raport dostępny jest na stronie Ministerstwa Rozwoju i Technologii
Masz pytania? Napisz na: kontakt@fips.pl