W styczniu 2023 roku Unia Europejska wprowadziła dyrektywę CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), stanowiącą kamień milowy w zakresie sprawozdawczości przedsiębiorstw na temat zrównoważonego rozwoju. Długo oczekiwana regulacja, która obowiązuje od 5 stycznia 2023 r., skierowana jest głównie do dużych firm w UE oraz tych notowanych na rynkach kapitałowych.
Celem CSRD jest nie tylko dostarczenie inwestorom niezbędnych danych do oceny ryzyka inwestycyjnego związanego ze zrównoważonym rozwojem, ale także stworzenie kultury przejrzystości. Przepisy mają skutkować również redukcją kosztów sprawozdawczości dla przedsiębiorstw poprzez harmonizację informacji. Niemniej jednak, wraz z pojawieniem się nowych wymogów, pojawiają się także nowe wyzwania, zwłaszcza dla polskich firm. Dyrektywa obejmuje około 50 tysięcy przedsiębiorstw w UE, z wymogiem przygotowywania raportów zrównoważonego rozwoju, co oznacza, że droga do przejrzystości wiąże się z pracą audytorską i wysokimi kosztami.
Zatem warto przyjrzeć się bliżej, kto dokładnie będzie podlegać tym nowym regulacjom, jakie będą ich konsekwencje oraz jakie standardy sprawozdawczości zostaną zastosowane. To wszystko, a także analiza ogromnych kosztów, z którymi firmy będą musiały się zmierzyć, czeka nas w dalszej części artykułu.
Dlaczego wprowadzono dyrektywę CSRD?
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE nakłada obowiązek ujawniania informacji dotyczących kwestii społecznych i środowiskowych na duże przedsiębiorstwa w UE oraz na te notowane na publicznych rynkach kapitałowych, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw.
Wprowadzenie CSRD wynika z niewystarczających efektów dyrektywy Non-Financial Reporting Directive (NFRD), która nie przyczyniła się do rozpowszechnienia ujawnień niefinansowych o istotnej wartości informacyjnej, opartych na wiarygodnych i porównywalnych danych.
Według Komisji Europejskiej, nowe przepisy mają dostarczyć inwestorom i innym zainteresowanym stronom dostęp do informacji niezbędnych do oceny ryzyka inwestycyjnego związanego ze zrównoważonym rozwojem. Jednocześnie mają one stworzyć kulturę przejrzystości w zakresie wpływu przedsiębiorstw na ludzi i środowisko, a także przyczynić się do redukcji kosztów sprawozdawczości dla przedsiębiorstw poprzez harmonizację informacji.
Kogo dotyczy dyrektywa CSRD?
Dyrektywa CSRD obejmuje około 50 tysięcy firm w UE, zmuszając je do przygotowywania raportów zrównoważonego rozwoju, które podlegają zewnętrznemu audytowi. Przepis obejmie duże przedsiębiorstwa począwszy od roku finansowego 2024, co oznacza, że pierwsze raporty ESG zgodne z CSRD zostaną opublikowane w 2025 roku. Natomiast małe i średnie firmy notowane na giełdzie rozpoczną raportowanie od roku finansowego 2026, z opcją dobrowolnego przesunięcia tego terminu na 2028 rok.
Obowiązkowa sprawozdawczość dotycząca kwestii środowiskowych, społecznych i praktyk zarządzania (ESG) będzie miała bezpośredni wpływ na ponad 3600 polskich firm, a pośrednio dotknie przynajmniej kilkadziesiąt razy więcej. To z tego powodu, że przedsiębiorstwa zobowiązane do raportowania danych społecznych i środowiskowych są zobligowane do pozyskiwania informacji od swoich kontrahentów w całym łańcuchu dostaw. W efekcie tysiące małych i średnich firm w Polsce będzie zobowiązanych ponieść olbrzymie koszty związane z tym regulacjami.
Standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju
Komisja Europejska przyjęła akty delegowane w celu uzupełnienia dyrektywy CRSD o standardy sprawozdawczości dotyczące zrównoważonego rozwoju. W tych standardach precyzuje się informacje, jakie jednostki powinny raportować, określając jednocześnie strukturę prezentacji tych danych.
Akty delegowane będą regularnie przeglądane, z uwzględnieniem porad technicznych Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej – EFRAG. Komisja będzie prowadzić także co roczne konsultacje z Parlamentem Europejskim oraz z ekspertami ds. zrównoważonego finansowania z państw członkowskich i komitetem regulacyjnym rachunkowości, w sprawie programu prac EFRAG dotyczącego standardów sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.
Według dyrektywy CSRD standardy sprawozdawczości dotyczące zrównoważonego rozwoju gwarantują wysoką jakość przedstawianych informacji, ponieważ wymagają, aby były one zrozumiałe, istotne, weryfikowalne, porównywalne i wiernie odzwierciedlały rzeczywistość. Jednocześnie starają się unikać narzucania nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych na jednostki, poprzez możliwie szerokie korzystanie z prac globalnych inicjatyw dotyczących ustalania standardów w dziedzinie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.
Małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie będą stosować odrębne, uproszczone standardy raportowania. Obecnie są one opracowywane przez EFRAG i planowane do zatwierdzenia przez Komisję Europejską przed czerwcem 2024 roku. Zgodnie z założeniami CSRD, te standardy sprawozdawczości dla MŚP na rynku kapitałowym zostaną dostosowane do ich specyfiki, uwzględniając zdolności, charakterystykę oraz rozmiar i złożoność ich działalności. Jednak już teraz szacuje się olbrzymie koszty jakie poniosą MŚP związane z przystosowaniem się do nowych przepisów.
Co określa się w standardach sprawozdawczości?
W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. możemy przeczytać:
Biorąc pod uwagę przedmiot danego standardu sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, w standardach tych:
1. określa się, jakie informacje jednostki mają ujawniać na temat następujących czynników środowiskowych:
- łagodzenia zmiany klimatu;
- przystosowania się do zmiany klimatu;
- wody i zasobów morskich;
- wykorzystania zasobów oraz gospodarki o obiegu zamkniętym;
- zanieczyszczenia;
- różnorodności biologicznej i ekosystemów;
2. określa się, jakie informacje jednostki mają ujawniać na temat następujących czynników społecznych i czynników związanych z prawami człowieka:
- równego traktowania i równych szans dla wszystkich, równości wynagrodzeń za pracę o takiej samej wartości, szkoleń i rozwoju umiejętności, zatrudnienia i integracji osób z niepełnosprawnościami, środków zapobiegania przemocy i nękaniu w miejscu pracy;
- warunków pracy, w tym bezpiecznego zatrudnienia, czasu pracy, odpowiedniego wynagrodzenia, dialogu społecznego, wolności zrzeszania się, istnienia rad zakładowych, rokowań zbiorowych, w tym odsetka pracowników objętych układami zbiorowymi, prawa pracowników do informacji, konsultacji i uczestnictwa, równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz bezpieczeństwa i higieny pracy;
- poszanowania praw człowieka, podstawowych wolności, zasad i norm demokratycznych ustanowionych w Międzynarodowej Karcie Praw Człowieka i innych podstawowych konwencjach ONZ dotyczących praw człowieka, w tym Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, Deklaracji ONZ o prawach ludności rdzennej, Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy oraz podstawowych konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy, Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Europejskiej karcie społecznej oraz Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej;
3. określa się, jakie informacje jednostki mają ujawniać na temat następujących czynników związanych z zarządzaniem:
- roli organów administrujących, zarządzających i nadzorujących jednostki w odniesieniu do kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem oraz ich składu, a także ich wiedzy eksperckiej i umiejętności koniecznych do wykonywania ich roli lub dostępu takich organów do takiej wiedzy eksperckiej i umiejętności;
- głównych cech stosowanych przez jednostkę systemów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem w odniesieniu do procesu sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju i procesu podejmowania decyzji;
- etyki biznesu i kultury korporacyjnej, w tym przeciwdziałania korupcji i łapownictwu, ochrony sygnalistów i dobrostanu zwierząt;
- działalności i zobowiązań jednostki związanych z wywieraniem wpływu politycznego, w tym działalności lobbingowej;
- zarządzania i jakości stosunków z klientami, dostawcami i społecznościami, na które działalność jednostki ma wpływ, w tym praktyki płatnicze, zwłaszcza w odniesieniu do opóźnień z płatnościami na rzecz małych i średnich jednostek.
Ogromne koszty dążenia do zrównoważonego rozwoju
Raportowanie zgodnie z dyrektywą CSRD obejmie ponad 3650 polskich firm, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z dotychczasową liczbą. Proces ten wiąże się z wysokimi kosztami i pracochłonnością, zarówno dla firm bezpośrednio objętych dyrektywą, jak i dla tych będących kontrahentami podmiotów raportujących ESG. Oszacowania kosztów sięgają nawet kilku miliardów złotych rocznie, z jednorazowym obciążeniem dostosowawczym.
Rozszerzenie CSRD na wszystkie MŚP, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw, generowałoby ogromne koszty, nieproporcjonalne do potencjalnych korzyści. Istnieje obawa, że dyrektywa ta może wprowadzić nierównowagę, gdzie duże firmy odnoszą większe korzyści przy relatywnie mniejszych kosztach, podczas gdy MŚP są obarczone dużymi obciążeniami biurokratycznymi.
Ponadto, wyniki raportowania ESG nie zawsze odzwierciedlają zrównoważoną działalność, a powszechne raportowanie może prowadzić do dodatkowych regulacji i obciążeń publicznych.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat dyrektywy CSRD przejdź do artykułu: „Nowa dyrektywa CSRD. Jakie zmiany wprowadza?
Jak możemy pomóc jako Fundacja IPS?
Fundacja IPS wspiera polskie małe i średnie przedsiębiorstwa poprzez promowanie postawy społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) oraz udostępnianie niezbędnej wiedzy dotyczącej wdrażania praktyk CSR.
Nasz zespół składa się z ekspertów, którzy opracowują konkretne praktyki CSR, oparte na zgromadzonej wiedzy o prowadzonej działalności oraz badaniu obszarów CSR, które harmonizują się z strategią biznesową przedsiębiorstwa, potrzebami społeczności lokalnych oraz możliwościami współpracy z instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi. Nasze działania są zgodne z wytycznymi ISO 26000.
Dzięki współpracy z wieloma ekspertami, przedsiębiorcami, naukowcami oraz przedstawicielami trzeciego sektora, opracowaliśmy darmową publikację , która stanowi nieoceniony przewodnik w procesie kształtowania odpowiedzialnego zarządzania przedsiębiorstwem w sektorze MŚP. Publikacja uwzględnia nasze lokalne uwarunkowania oraz krajowe priorytety, aby wspierać przedsiębiorstwa w budowaniu modelu zarządzania z odpowiedzialnością społeczną.
Polecamy również zapoznać się z publikacją Warsaw Enterprise Institute „Pod ciężarem ESG. Koszty raportowania ESG dla małych i średnich firm w Polsce” dostępną na stronie www.rzecznikmsp.gov.pl
Masz pytania? Napisz na csr@fips.pl
